ساده به واژه ای گفته می شود که یک جزئی باشد، مانند:
کتاب ، میز، دفتر، دیوار، قلم، شیشه، آشکار
غیر ساده به واژه ای گفته می شود که بیش از یک جزء در ساختمان آن باشد، مانند:
کتابخانه، دفتر دار، دیواری، قلمدان، شیشه بر
با اندکی دقّت در واژگان بالا در می یابیم که در بین آن ها نیز تفاوت هایی هست. بعضی مثل "کتابخانه" و "دفتر دار" و "شیشه بر" از دو جزء ترکیب یافته اند که هر دو جزء دارای معنی هستند:مانند:
کتاب(اسم)+خانه(اسم)
دفتر(اسم)+دار(بن مضارع از داشتن)
ششه(اسم)+بر(بن مضارع از بریدن)
به این دسته از واژگان غیر ساده که دو جزء معنی دار در ساختار آن ها به کار رفته ، واژگان مرکّب می گویند.
بعضی هم مانند "دیواری" و "قلمدان" از یک جزء معنی دار و یک جزء بی معنی به نام "وند" تشکیل شده اند:
دیوار(اسم)+ای(پسوند) قلم(اسم)+دان(پسوند)
به این دسته از واژگان غیر ساده که در ساختار آن ها وند به کار رفته، مشتق می گویند.
"وندها" به تنهایی کاربردی ندارند ولی با افزوده شدن به ابتدا(پیشوند) یا انتهای(پسوند) یک واژه ی معنی دار، واژه ی جدیدی می سازند.بعضی از وندها را در این جا می آوریم:
دان: نمکدان گر: صنعتگر
مند:دانشمند بان: باغبان
با:با ادب بی: بیکار
ُِِِــَن:گرفتن ـــِش:گزارش
ــا:دانا ـــار: رفتار
آیا میدانید که ...
بعضی از واژگان هستند که هم دو جزء معنی دار در آن ها هست و هم دارای وند هستند؛ مانند:
خانه داری: خانه(اسم)+دار(بن مضارع)+ای(پسوند)
سرمایه گذاری: سرمایه(اسم)+گذار(بن مضارع)+ای(پسوند)
این واژگان را"مشتق _ مرکّب" می نامند.
